Een nare of traumatische bevalling verwerken en tips voor herstel

Veel vrouwen kunnen zo jarenlang óm hun trauma of nare ervaring heen leven. Het kan zijn dat je je niet bewust bent van het feit dat je nog last hebt van je nare bevalling. Het wegdrukken van de ervaring met je hoofd gebeurt onbewust natuurlijk. Het is een overlevingsmechanisme, want hierdoor kun je ook niet meer bij de pijn, die je lam slaat. Door het wegstoppen van de ervaring, kun je (tijdelijk) beter functioneren.

Maar op de langere termijn zorgt dit voor problemen, want het kost ontzettend veel energie om continu weg te blijven van die verhuisdoos of die kluis. Aan je lijf zul je voelen dat er continu energie weg lekt, totdat je, vroeger of later, de klus aangaat om de doos of kluis te openen en de emoties en gedachten te bekijken en ‘op te ruimen’, die je daar in alle haast ongesorteerd in hebt gestopt. 

Lichamelijke klachten

Daarom ontstaan er na een zware of traumatische bevalling vaak lichamelijke klachten. Dit kan zich uiten in bijvoorbeeld hoofdpijn, rugpijn, buikpijn, maagpijn, last van nek en schouders en hartkloppingen.

Daarnaast kunnen ook de onderstaande klachten erop wijzen dat er (meer) aandacht nodig is voor het verwerken van de ingrijpende ervaring:

• Slaapproblemen, nachtmerries of flashbacks
• Vermijden van situaties die aan bevallen doen denken
• Concentratie- en geheugenproblemen
• Emotionele achtbaan (vooral ook veel negatieve, sombere emoties) of helemaal geen emoties meer voelen
• Piekeren
• Zeer sterke behoefte aan controle (bijvoorbeeld zorg voor baby niet uit handen willen geven)
• Angstig en/of prikkelbaarheid
  

Wanneer je meerdere lichamelijke klachten herkent en ze begonnen zijn na de bevalling en er daarnaast ook klachten zijn uit het rijtje hierboven, kan het slim zijn om eens te gaan praten met je huisarts, verloskundige of rechtstreeks met een specialist op het gebied van bevalverwerking.

Er verandert heel veel in het leven van een vrouw die net een kind gekregen heeft. Sommige klachten, zoals slaapproblemen of een emotionele achtbaan, komen zo vaak voor, dat het niet altijd meevalt de link te leggen tussen de ingrijpende bevalling en de klachten, die soms pas veel later ontstaan. Dat kan moeilijk zijn voor jezelf, voor je omgeving, maar ook voor hulpverleners. Toch is het beste advies dat ik geven kan: erover gaan praten, aan de slag gaan met wat je zelf kunt doen qua verwerking (zie verderop in dit artikel) en eventueel hulp zoeken.

Hoe ontstaat een bevaltrauma?

Een traumatische bevalling is een ingrijpende gebeurtenis, waar je geen tot onvoldoende invloed op hebt gehad, waar je door bent overvallen en die je gedachten en gevoelens, ook achteraf nog, negatief beïnvloedt. Vaak heeft dit veel invloed op het dagelijks functioneren.

Trauma kan ontstaan na blootstelling aan (dreigende) dood, geweld en verwondingen. Het kan zowel ontstaan wanneer je dat zelf meemaakt, maar ook als je er getuige van bent. En het kan dus ook ontstaan rondom de bevalling. Dat wil zeggen; tijdens de zwangerschap, de bevalling zelf of erna tijdens de kraamtijd.

Als tijdens (een van deze) belangrijke momenten in je leven angst, machteloosheid, paniek of andere negatieve gevoelens erg groot aanwezig waren, bijvoorbeeld door complicaties of door te weinig emotionele steun, kan de ervaring als traumatisch ervaren worden. Dit kan gebeuren tijdens bevallingen met (veel onverwachte) medische ingrepen of waarin de moeder of de baby in levensgevaar (lijken te) raken.

De gevolgen van een nare bevalervaring

Wanneer je de nare, ingrijpende ervaring blijft vermijden en je daardoor (nog) geen aandacht geeft aan verwerking, kan dat op de langere termijn grotere gevolgen hebben dan de klachten die al genoemd zijn. Zo kan het gebeuren dat de klachten verergeren en uitmonden in een depressie of burn out. Maar ook gebeurt het vaak dat er relatieproblemen ontstaan, omdat beide partners de ervaring heel anders beleefd hebben en elkaar niet kunnen vinden in de verwerking.

Ook hechtingsproblemen met de baby komen regelmatig voor. Dit kan zich zowel uiten in de baby geen moment buiten je zicht willen hebben, als ook in weinig voelen voor je baby en dus emotioneel niet beschikbaar zijn voor hem/haar. Met de nodige gevolgen voor de ontwikkeling van je baby. Een nare ervaring met zwangerschap, bevallen of de kraamtijd kan er ook voor zorgen dat je (nog) niet aan een nieuwe zwangerschap durft te beginnen, ook al is de wens voor gezinsuitbreiding er misschien wel. De angst om opnieuw te moeten bevallen kan zó groot zijn, dat je er niet aan begint.

Het kan heel goed zijn dat deze gevolgen zich pas jaren na de ingrijpende bevalling aandienen.

Wat je zélf kunt doen om je nare bevalling te verwerken

Veel vrouwen kunnen op eigen kracht hun bevalling verwerken, ook als ze (delen ervan) als naar ervaren hebben. Belangrijk is wel dat er de tijd en ruimte voor wordt genomen in de kraamperiode, de eerste 6 weken na de geboorte van de baby. De kraamperiode is niet alleen maar voor fysiek herstel, maar zeker ook voor mentaal-emotioneel herstel! En als je je na die 6 weken nog niet jezelf voelt, neem je er ook daarná nog tijd voor.

7 tips voor verwerking op eigen kracht:

1. Vertel je geboorteverhaal aan wie het maar horen wil, praat er veel over. En vooral ook met je partner, ouders, goede vrienden etc
2. Schrijf je verhaal op, zoals jij het beleefd hebt. Dus niet het feitelijke verhaal, zoals de verloskundige het ook op zou kunnen schrijven. Maar echt hoe jij je voelde op de verschillende momenten en wat je daarbij bijvoorbeeld dacht. Als je schrijven prettig vindt en je hebt je verhaal al af, dan kun je ook dagelijks 5-15 minuten journallen en/of schrijven in een dankbaarheidsboekje.
3. Wandelen, liefst elke dag. Wandelen geeft vaak afleiding van negatieve gedachten en je gaat je door het bewegen vaak beter voelen, doordat je onder andere endorfines aanmaakt.
4. Andersoortige matige beweegactiviteiten, zoals yoga, zwemmen, mom in balance achtige activiteiten.
5. Ademhalings- en ontspanningsoefeningen, zoals mindfulness, meditaties, yoga nidra, progressieve ontspanning. Dit zorgt ervoor dat je overprikkelde zenuwstelsel weer tot rust kan komen.
6. Andere ontspannende activiteiten die bij jou passen, zoals tuinieren, handwerken, bakken, koken, tekenen etc. Belangrijk is dat je het doet omdat je het fijn vindt en het je ontspant, dus doe het zonder deadlines of haast. Ook hiermee help je je zenuwstelsel te kalmeren.
7. Sociale contacten hebben, zoals samen wandelen of een kop thee drinken met een vriendin en andere leuke dingen doen/regelen. Dit hoeven niet per se grote dingen te zijn. En wees je ervan bewust dat als er commentaar komt van anderen op wat jij hebt meegemaakt of hoe je dt verwerkt, je dit van je af mag laten glijden. Dit is jóuw proces. Word je bijvoorbeeld vrolijk van muziek of een bosje bloemen kopen, doe dat dan voor jezelf.

Hoe weet je of je hulp nodig hebt met de verwerking?

Als je 6-8 weken na de bevalling met heftige emoties en negatieve gedachten terug kijkt op (delen van) je bevalling, dan is het duidelijk dat er deze ervaring (gedeeltelijk) als naar tot traumatisch is ervaren. Ben je dan ook al aan de slag geweest met de bovengenoemde tips om je eigen verwerking te stimuleren? En heeft dit dus nog niet tot resultaat dat je de gebeurtenis in een neutraal licht kan zien, dan is het in mijn ogen altijd verstandig om hulp te zoeken met de verwerking. 

En dat is óók zo als je je maanden of jaren na de bevalling pas realiseert dat de klachten die je ervaart wellicht te relateren zijn aan die nare bevalling, die je nu al lange tijd ver weg hebt gestopt en waar je het liefst niet meer aan denkt.

Is er maar een klein deel als naar en ingrijpend ervaren, dan is dit wellicht snel, in 1 of 2 afspraken, al te verwerken en kun je er met neutrale emoties en gedachten aan terugdenken. Zijn er veel meer heftige stukken of kun je jezelf niet eens zetten tot nadenken of schrijven over de ervaring, dan is er waarschijnlijk een langer traject nodig. Welke hulp je ook zoekt, je zult altijd op maat geholpen worden.

Hulp met de verwerking is op meerdere manieren mogelijk. Je kunt in overleg met je huisarts of verloskundige je laten verwijzen naar een psycholoog. Helaas hebben veel psychologen een wachtlijst van een aantal maanden en werken ze vaak maar relatief weinig met vrouwen met een bevallingstrauma, waardoor ze niet altijd de specifieke kennis hebben over dit onderwerp. Ook wordt er meestal een diagnose gesteld, die je op een later moment in je leven op een negatieve manier kan beïnvloeden. Vaak zijn deze GGZ-trajecten langdurig en erg intens om te ondergaan.

Maar je kunt je bevalervaring, zeker als die voor je gevoel meer in de categorie ‘naar’ of ‘ingrijpend’ valt dan ’traumatisch’, ook verwerken buiten de reguliere zorg om. Ik bied dat bijvoorbeeld als Bevallingsverwerkingsspecialist aan. Je hebt daarvoor geen verwijzing nodig van je huisarts en meestal kun je binnen 2-4 weken al starten. Ik heb me als coach en Bevallingsverwerkingsspecialist gespecialiseerd in het werken met zwangeren en moeders met jonge kinderen en daarnaast in angst en bevalverwerking. Daarnaast werk ik als HypnoBirthing docent aan preventie van negatieve bevalervaringen en heb ik veel kennis van het geboorteproces, hoe er gewerkt wordt in de geboortezorg en in welke elementen invloed hebben op hoe een geboorte wordt ervaren.

Ik vind het als Bevallingsverwerkingsspecialist niet belangrijk om een etiketje op je bevalervaring te plakken. Of we het traumatisch zouden moeten noemen of een nare of ingrijpende ervaring. Ik zie je ook niet als ‘ziek’ en ik stel dan ook geen diagnose en geef geen ‘behandelingen’. Ik onderzoek wel samen met jou je klachten en of je symptomen van PTSS (Post Traumatisch Stress Sydroom) of depressie ervaart. Wat daaruit komt, wordt niet gebruikt als diagnose, maar puur als ijkpunt voor hoe het met je was vóór het bevalverwerkingstraject en erná. Dit biedt dus informatie over in hoeverre je de gebeurtenis hebt kunnen verwerken tijdens het traject en hoe de impact ervan op je dagelijks leven veranderd is.

Tijdens de sessies zal ik jou begeleiden door je eigen proces van verwerking, vertrouwend op jouw eigen zelfaccepterende, zelflerende en zelfhelende vermogens. De tools die ik daarbij inzet kies ik op basis van jouw situatie, jouw verhaal en wie jij bent en dit gaat ook altijd in overleg. Soms adviseer ik om EMDR in te zetten en soms ook niet. Een traject is meestal kortlopend; vaak zijn maar 3 – 4 sessies van 1 – 1,5 uur voldoende voor het verwerken van een nare bevalervaring. Je ontvangt na een vrijblijvende kennismaking altijd een voorstel voor een Bevalverwerkingstraject op maat, zodat je weet waar je aan toe bent.

Ben je geïnteresseerd? Klik dan hier voor meer informatie over het Bevalverwerking coachtraject bij Momflow

Misschien vind je dit ook interessant?

• Lees artikel: Je geboorteverhaal opschrijven
• Meer informatie over Bevalverwerking coachtraject
• Luister naar: Ontspanningsmeditatie Sterk en stevig als een boom (Spotify)
• Ga naar de website van Stichting Bevallingstrauma